Onderzoekers van de Universitair Medische Centra in Leiden, Utrecht en Rotterdam, gezamenlijk verbonden aan het “Institute for human organ and Disease Model Technologies (hDMT)”, gaan met behulp van menselijke stamcellen nieuwe orgaan- en ziektemodellen ontwikkelen. Hiermee kan in de toekomst veel beter worden ingeschat hoe het menselijk lichaam reageert op behandelingen.  

Read English version >

Onder leiding van hoofdonderzoeker Christine Mummery van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en Janny van den Eijnden-van Raaij (managing director hDMT), heeft het hDMT samenwerkingsverband een subsidie van bijna 13.5 miljoen euro gekregen uit de Nationale Roadmap Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met het geld wordt een state-of-the-art landelijke infrastructuur opgezet, hDMT INFRA StemCells, waarmee onderzoekers uit heel Nederland (en daarbuiten) hulp kunnen krijgen bij het opzetten en uitvoeren van hun op stamcellen gebaseerde onderzoek. 

Menselijke stamcellen combineren in één ziektemodel 

Momenteel bestaan er twee typen menselijke stamcellen: adult stem cells (ASC’s) en human-induced pluripotent stem cells (hiPSCs). Beide typen hebben zowel sterktes als tekortkomingen. De zwaktes kunnen volgens de onderzoekers worden verholpen door beide stamceltypen met elkaar te combineren. “Dit maakt het mogelijk om nieuwe en betere orgaan- en ziektemodellen te ontwikkelen, die de pathologie en fysiologie van het menselijk lichaam nauwkeurig kunnen nabootsen” aldus hoofdonderzoeker Mummery.  

Toegankelijke stamcelinfrastructuur 

Dankzij de NWO-bijdrage en de samenwerking tussen de UMC’s en hDMT is het voor het eerst mogelijk om hiPSCs en ASC’s op grote schaal in één enkel ziektemodel te combineren, zonder immuunbarrières. Volgens Janny van den Eijnden-van Raaij moet hDMT INFRA StemCells als nationale infrastructuur onderzoekers gaan helpen de combinatie van deze twee stamceltypen mogelijk te maken. “Het bijzondere van de infrastructuur, die gecoördineerd wordt door hDMT, is dat deze de hiervoor noodzakelijke expertise en (stamcel)faciliteiten van de deelnemende organisaties breed beschikbaar maakt voor gebruikers van zowel universiteiten als industrie”. Joost Gribnau (Erasmus MC): “Eén van de hoofddoelen van hDMT INFRA StemCells is om door standaardisatie met behulp van robotica en automatisering de betrouwbaarheid van stamcel modellen nog verder te verhogen. Daarnaast zal er ook voorzien worden in (hands-on) trainingen voor verschillende doelgroepen”. 

Gepersonaliseerde ziektebehandelingen 

Met de opgedane kennis uit de orgaan- en ziektemodellen kunnen wetenschappers in de toekomst onder andere nieuwe geneesmiddelen testen en ontwikkelen. Ook kunnen de modellen bijdragen aan ontwikkelingen op het gebied van (gepersonaliseerde) ziektebehandelingen. Daarbij is meer kennis over de werking van mechanismen in het menselijk lichaam belangrijk. In plaats van het behandelen van symptomen, kunnen met die informatie onderliggende oorzaken bij ziekten juist gerichter worden aangepakt. Hoogleraar Jeffrey Beekman, die bij het UMC Utrecht al succesvol een ziektemodel inzet voor de persoonlijke behandeling van taaislijmziekte: “Deze nieuwe infrastructuur maakt het mogelijk om veel efficiënter te zoeken naar medicijnen die aangrijpen op de onderliggende oorzaken van ziekten, maar maakt het ook mogelijk om te testen bij wie zulke medicijnen wel of niet werken nog voordat iemand wordt behandeld.”